Avrupa Sanatı
Romanesk(Roma Sanatı)
Gotik
Erken Rönesans
Rönesans

Avrupada batıda katolik sistem yapılar doğuda ortodoks bizans yapıları 9.yy derebeylik düzenine geçmeden Lordlar kendi topraklarında küçük yönetimler kurmaktaydılar.

*Çok tanrılı dönemden kalan Bazelika; Doğuda apsis çınıtısı bulunmaktadır. Ana mekanı apsis yönünde kesen Transpest koyulmuştur.
Apsisin arkasında bir Altar Masa önündeyse Koro vardır. 11. yy'da çok sesli müziğin ilk adımları burada atılmıştır. Ayrıca mimaride dikine uzun nef'lere bölünmüş batı(giriş)cephesi daima alımlıdır.

Fresk ve Mozaiklerde bizans döneminden farklı bir özellik görmeyiz.
*Mozaik örenği: Dini bir resim konusuysa Dini bir Tören. Ters bir perspektif,hacim değerleri olmayan,renk,ışık,çizgisel perspektiften yoksun bir tema. Yalnızca görülmesi istenenlerin anlatıldıgı bir resimdir.
*Roma Dönemine ait inşaat ustalarının bir mimarinin nasıl yapıldıgını anlatan içinde inşaat kalfalarının ve ustaların bulundugu fresko,hikayecilik göze çarpmaktadır.
*11.yy bir mimari yapının nasıl yapıldıgını gösteren Sicilya Monreal Kilisesinin duvarlarındaki mozaiklerden biri.Tamamen bizans özelliği taşımaktadır Merkanın dengeler sistemi kurulmadığı göze çarpmaktadır.Minyatür ve romanesk tarzı kemerler görülür.

*VERONA'da Bir kilise; ağır yan duvarlar kitle halinde birleşik tonozları taşıyor kalın fil dişi ayaklarise üzerine bindirilen nefti.
*Roman Örtü sistemi: Bu sistemde bileşik,çapraz tonozlar ve onları taşıyan orta neftle kalın ayaklar yer alır.
*Ağır kitlesel görünümlü Mimarilerdir.
*Gotik Örtü Sistemindeyse; Bunların yerine mimari özelliği olan yeni bir karakter ortaya çıkıyor.
*1200 yılına ait D'INGERBURG el yazması en önemli özelliği hacim eğerlerinden yoksun oluşudur.
*Hz.Yahya'nın Görüntüsü; kendi dinamiğinde bir derinlik olan ifadeciliğin ön planda tutuldugu Giotto'ya kadar görülmeyen bir özelliği taşır.
*İstanbul'da Kariye Manastır Kilisesindeki Mahşer sahnesi adlı apsisin üstündeki Fresk dengeler sistemi bakımından Önemli bir kompozisyondur.
Siyah fon üzerine açık renk kullanılmıştır bu yüzeyde,orta noktadaysa AKS oluşturulup yaratılan elips düzlemi içerisinde İSA oturtulmuştur.(13.yy)
Gözün optik algılamasına uygun bir doğallık yakalanmaya çalışılıyor.
istanbul Karya manastırında doğal düzen,matematiksel bir çabayla oluşturulmuştur.
İstenilenin aksine şematik tarza karşı çıkış vardır.İki ağırlık dengelenmiştir.Asimetrik düzende bir denge bulunmasına karşın Topyekün denge kaybolmuştur.
Renkler, arasındaki çelişkiler tamamlayıcılar arasındaki çekişmeler Hacimsel bir denge yaratmıştır.Sergilenen Vücutlarda hacim değerlerinin varlığı görülmektedir. Geç Gotik-Erken Rönesans ressamlarını etkilemiştir.
İkonografik Boyut; Hiristiyan ikonografyası ve mahşer günündeki diriliş sahnelerini içermektedir.
Hz. Musa ve Meryem gösterilmektedir.
Biçimsel Göz kompozisyonu, Ponoptikon,gözetlenme mekaniği gözün biçimi Evren ve Kozmik yapıyla birleştirilmiştir.(Göz:Görünen Elips Biçimi)
*VENEDİK SAINT MARCO MEYDANI
*Giovanni Bellini;Hıristiyanlıkla ilgili bir günün kutlanışını konu alan resmi
Romanesk döneme ait bir kilisedir,Romakemerleri ve geç döneme ait gotik ilaveler yapılmıştır.Mimari bakımından ON İKİ HAVARİUN kilisesinin bir kopyasıdır.(Eski Fatih Camii-ist)
(EK BİLGİ:İtalyanlar(13.yy 1204) haçlı seferleri sırasında istanbulu yağmalaması sonucu 4 adet Bronz At,dikili taş yanından alınarak Saint Marco Meydanına monte edilmiştir.)Palla Dora bizans hazineside buraya getirilmiştir.
Dilimli- yuvarlak,sivrilen kemerler venedik tarzı gotiği yansıtır buna en güzel örnekse oradaki Dükalık Sarayıdır.
*İsa'nın Yahya Tarafından Vaftiz Töreni Resmi
*Giotto'nun Son Akşam Yemeği Resmi
*Romanesk Rölyev: "Aziz Rölyevi" Burada yalnızca istenilen veriliyor.inanan kutsal insan imajı verilip iç dinamikler içerisinde gizli tutuluyor.
*Samara Saraındaki İki Boyutlu Türk Resmi,yine burada "istenilen" bir mesaj verilmiştir.
*Atla Geyik avlayan Adam : iki boyutlu resim sanatına bağlı olarak hacim değerleri yoktur.
*İlkel Maya Duvar Resmi, ışığın sadece bir yandan geliyor olması en büyük özelliğidir.
NOT:Dini temalı resim ancak vizyonda görselliğin ön plana çıktığı Giotto'da ortaya çıkıyor.
*Bir Burjuva'nın Papa'ya bir altın kese verilişi gösteriliyor bu resimdeki en büyük özellik ise; Olayın ilkkez bir mekanla buluşmasıdır.
*GİOTTO:13.yy italyasında ortaya çıkmıştır. Dante'nin ilahi Komedyasını(Dvina)yazdığı dönemle Petrak'ın şiirlerini yazdığı dönemlede çağdaştır.
Fransa2da hala Avrupa2nın merkezinin kendinde olduğu nu söyler. Almanya Prag'ta oturan Luxemburg asıllı bir sülale tarafından yönetilmektedir.
Bohemia(Almanya-Avusturya);italyan ve Fransız etkisinin Avrupa'nın bilinen her köşesine yayılmasını sağlayan Merkezlerden birisidr.Bu etkiler;İngiltere Kralı II.Richard Bohemia'lı Anna ile evlidir.Latin kilisesi hala büyük Avrupa Birliğini oluşturmaktadır.Henüz sınırları kesin olan devletçilik ve milliyetçilik fikirlerinin oluşmadığı bir dönemdir.
*Bu yüzden sanatçılar ve düşünceler rahatça bir yerden diğer bir yere aktarılıyor.Hiç kimsede yabancı kökenlidir gerekçesile bunları yadsımıyor.
14.yy sonlarına doğru bu karşılıklı ilişkilerden doğan üsluba, "Uluslararası Gotik" diyoruz.Örneğin Bir fransız usta bir ingiliz kralına resim verebilmektedir...
*Papaya Maddi bağış Sahnesi: Bu resimde ilk defa insan ile mekan bir arada çizilmiştir.Hacimsel değerler tamemen verilmiştir.Optik gözlem,optik anlatım giotto ile başlamıştır açık mekan anlatımları Giotto'da göze çarpmaktadır.Simgelerin yerine insan figürleri hacimsel değerler verilerek çizilmiştir.
*isa nın Doğum Sahnesi: çocuk isa Hz.yahya tarafından kutsanmaktadır
*Sehir Manzarası:Giotto nun şehir manzaralı resimlemerinde göze çarpan en buyuk özellik bir eksikliktir bu eksiklik ise resimdeki arka kısmın resmin bütünüyle orantılı olmamasıdır.
MASACCİO:
Masaccio Gotik anlayışı bir kenara bırakarak Matematiksel kuralları ortaya çıkarmıştır.(Erken Dönem)14.yy Geç gotik dönem ve erken rönesans.

*Elbise Yıkayan Havari: isa ve havariler bir aradadır resimde resmin solundaysa elbise yıkayan bir havari ilgi noktalarından birini oluşturuyor. Derinlik ve hacimsel değerler verilmiştir.Dünyevi anlayış resme yansıtılmıştır.
*Masaccio ya ait Kilise duvarına yapılmış Resim Ruhil-Kudüs tedir. Resmin solunda yahya sağında meryem Ortasındaysa isa verdır resmin alt kısmındaysa Sitovratek denilen mezar vardır.
Kuzey Sanatçıları: Bu dönemde sanatçıların ısrarla doğa gözlemciliğine soyunduklarını görüyoruz.Uluslararası gotik sanatçılarının resimlerinde çevre gözlemlemelerinden faydalandıkları görülmektedir.
Stefan Lohren(1400-1451):
*Alman Ressam ın Meryem Güllü Bahçe adlı yapıtını Görmekteyiz Meryem ve isa yer alan en önemli öğelerdir resimdeki.
*Limbruk Kardeşler:Takvim Resimleri,Pascalya Kutlamasının konu alındığı Minyatür tarzda olan bir eserdir.
Sandro BOTTİCELLİ:16.yy başı 15.yy sonu Erken Rönesans sanatçısıdır. Sanatçı sıfatı henüz sanatçılara verilmemişti bu dönemde hepsi zanaatkar olarak anılırdı(Family).

Luca SİGNORELLİ:
*Mahşer-sahnesi(Fresk), 15.yy sonunda Ortaya koymuştur.Anatomik değerler hacim değerlerle verilmiştir. Jestlerin realist olarak resme yansıtılması çıplak vücutlarda kıvranan acı çeken insanların oluşturdugu et yığını görülür.
Signorelli'nin Tablosu iki parçada inceleniyor.
a)Yukardaki Bölüm(Mahşerin idare edildiği gökyüzü)
b)aşağıdaki Bölüm(Mahşer ve Acı çeken insanlar)
*Velaskes: Van may adlı tabloda isa meryem in kucagındadır ve tam oturmadıgı göze çarpmaktadır erken ronesans a ait bir eserdir 1425-1500
SANDRO BOTTİCELLİ:
1450-1510 erken Rönesans Ressamıdır. Giottoların temel kurduğu BrunoLeski'nin Matematiğe döktüğü Resim Anlayışını Kendi yorumlayan özgün bir yapı oluşturmuştur.Eserlerinde hacimsel değerleri çizgici bir uslupla hacim değerlerini yumuşatarak vermiştir.Gölge ışık tesiri bırakan sert çizgileri kaybetmiştir.Adete Balmumundan insan tipleri mevcuttur. Bir Tül arkasından izlenir gibi insan vücudu Transparan bir görünüm aktarılmıştır.
Tüm hacimsel değerler dini konuları es geçerek yönünü mitolojiye ve eski yunana çevirmiştir.
*Venüs ve Mars'ın buluşma Tablasu(1455-1510) Resimde yanlarda Eroslar bulunmaktadır.
*Pallas ve Centuar 1482 (Yarı at yarı insan mitolojik yaratık ve güzel bir kadın)
Arka-plan, Ön-plan resimde mevcuttur bu da ayrıntıcılık özelliği olarak Botticelli'nin resmine yansır.
*The Birth of Venus(Venüsün Doğuşu):1485. Venüs'ün deniz kabuğu içinde doğuşu gösterilmektedir.Deniz kabuğu evreni simgelemektedir Venüsün denizden karaya gitmesini kolaylaştıran yardımcı Figürler vardır.Alegorik diye nitelenen diğer figürse onun mahsumiyetini örtmeye çalışıyor.Diğer melekse üfleyerek onu karaya çıkarmaya çalışıyor.Konturler hacim değerler ile yedirilmiştir resimde.
*Mahşer Sahnesi:Formlar,perspektif ve hacim değerlerresmin içindeki yerini almıştır.İsa ilgi noktasıdır ve Gökyüzünden mahşeri idare etmektedir.
EK BİLGİ:1506-Papa II.Gulio Roma'da bulunan(Vatikan) Saint Pietro Bazelikasını yıktırır.Folaransada Okulundan BRAMANTHE'yi çağırır. Öyle bir yapı inşa etmesini isterki diğer Roma mimari eserlerini Gölgede bırakacak olsun.OKTAGON denilen (Merkezi Planlı yuvarlak yapı)Şapel görünümünde Roma mimarisine ait bir Şemadır.Dor sutunlar yer amaktadır.
LEONARDO DA VİNCİ:
Floransa okulunda yetişmiştir. En önemli ustası Bramanthe'dir. Donatello ve Brunoleski'nin çağdaşıdır. Hacimsel ve matematiksel değerlerinyerli yerine oturtulmasına ağırlık vermiştir.İnsan anatomisi için birçok kadavrayı incelemiştir. "Medici" lerin en önemli Ressamlarından olmuştur. Saint Pierre (Pietro) Katedralinin ilk çizimlerini oluşturmuştur.
*Avrupa'da Resim ve mimari üslübu: Kuzeyde Gotik Güneyde italyan şehir devletlerinin etkisiyle hacimsel ve perspektif olarak ikiye ayrılır.
*Adrotain of the Magi Visitors Bramenthe(1481) Leonardo Da Vinci
*Sadece Meleğin Yer aldığı Leonardo resmi
*Anna Gurubu Eskizleri:Beşgen içerisine alınarak matematiksel değerler oluşturulmuştur.
*içinde Meryem İsa ve Kutsal Kuzunun bulundugu Resim hepsinin bakış açıları aynı akstadır.(Leonardo)
*Mağarada Meryem: Gizli ışık tekniğini uygulamıştır böylelikle hacim değerler ortaya çıkmıştır.
*Mona Lisa:Öncelikle görmemizi istediği yüzü ve gizli tebessümü vermiştir.Kullandığı SFUMATO Tekniği ile Tebessümdeki hacimsel değerleri yumuşatarak sergilemiştir. Teknikte Dokular yumuşatılıp yayılarak görsel akışkanlık sağlanmıştır.
*Filippo Brunoleski:
*Erken Rönesans; Filippo Bronoleski(Floransa Universitesi'nin kurucularından).İtalyan Mimar 15.yy Perspektifi metamatiksel birdeğer olarak ortaya çıkarıyor.İlk olarak Roma mimarisini incelemesine rağmen onlara öykünmemiştir.
*Floransa Pazzi Kilisesi(Giriş):
Roma kemerleri ve taşıyıcılarla üçgen alınlıklı giriş kapısınıda oradan almıştır.Panteon'a benzeyen bir kubbe mozaiği oluşturmuştur. Kubbeye açılan pencereler mevcuttur. Bunların şekliyse yuvarlaktır.Bazelikal sistem yapıyı oluşturmaktadır,Narteksi yarı açık olarak yapılmıştır,çatıyla örtülü balkon kısmıda yapıda bulunmaktadır.
*SANTA MARIA DEL FIORE:15.yy, 1420 yılında Folransa'da yapılan bir kilisedir. Kubbe ahşap strüktürle oluşturulmuştur. 8parçalıdır,kubbe pencereleri kütlenin ağırlığını aza indirmesi için kullanılmıştır.Kuzey gotik anlayışı cephede görülmektedir.Manastır tarzı tonozlar ve kubbeyi taşıyan kıvrık tonoz yer almaktadır. Estetik olarak Kubbe altı kasnak mermerden yapılan...................Güney tarzına göre gözü yoracak şekilde hareketlendiğini görüyoruz kısacası,Hareketli Gotik bir girişe sahiptir yapı.

*Paulo UCHELLO: Tiyatronun opera sahnesi içinde cereyan eden olayları çizgisel perspektifi anlatmaktadır eserlerinde.Doğa detayları çok iyi bir şekilde aktarılmıştır daha iri bize doğru bakan Atlar yapmıştır.ışık perspektifi azdır.Atların içi boş maketlere benzediği görülmektedir. Yatay ve dikeylerle savaş sahnesine matematiksel bir dinginlik koymuştur.
*Atlıların savaş sahnesi(Yukarda anlatılmıştır).Renk Perspektifi Verilmiştir.Hacimsel değerler verilmeye çalışılmıştır.
*Fra Filippo LİPPİ: Massacio'nun yolundan gittiğini renk perspektifini aynı onun gibi kullanmasından anlayabiliriz.Göz optik algılamada doğadaki gibi bir algılanış var. Kumaşlarda ışık-gölge oyunları iyi bir şekilde verilmiştir.
ESER:Sabah Melikesini'nin Ziyareti

*JEAN VAN AYK: Kuzeyli bir ressamdır. Gotik felsefeden kopamamıştır. Doğa izlenimciliği ön plandadır.Nakışcılık edasıyla detaylara önem vermiştir.
*Thesis Sahnesi (Meryem solda,isa ortada yahya ise sağdadır)
*Kutsal Kuzu Sahnesi(Görsel algılamada ilk göze çarpandır.Tüm detaylar genelde Kuzuda Toplanmıştır.)Dengeler belirlenmiştir Ayk perspektifi matematiğe dökerek resmi bir üçgen içine almıştır.
*Meryem Kucağında İsa Resmi(Sutunlarla oluşan bir mekanlar ve hacimsel degerler resimdeki en büyük özelliktir)
**Van Ayk'ın son eseri: "Anorfini ve Karısı" adlı yapıtıdır.Detaylar göz alıcıdır resimin içindeki aynadan kendi yansımasını sunması bir nevi merkalaşmaya ilk adımken öte yandan Sinema Fotoğrafik Resmin ilk yaratıcılarındandır.
Michelangello:
16.yy başlarında 1475-1564 arasında yaşamıştır.
Michelangello'nun hacim değerleri kullanarak heykelimsi insanlardan oluşturduğu tanrı ve ilk insan elektriklenmesini kendi uslubuyla vermiştir. Foloransa okulunun etkisi vardır.İnsanın yaradılış yorumunu dinsel bir formasyonla aktarıyor.

*Ademle Havva'nın cennetten kovuluşu;
Mahşer sahnesine giden dilimde;heyecanlı devingen ve birazda fazla hareketli bir biçimde kaos veriliyor.
Floransa okulunun kapılarını aşarak Manyerist bir davranış sergiliyor.
(Barok;Çok fazla hareketlilik )
Not: ilk evre dinsel temalar,ikinci evre manyerist yaklaşım,3.evre barok
Resmi yuvarlak bir form içine oluşturmuştur kumaş insan beynini andırmaktadır;tüm insan kuramı,mahşer kavramı insan beyni içinde oluşur teması aktarılıyor boylece resimde.

*Korku içindeki insanın tek gözüyle mahşer sahnesinde inanılmaz şeyleri görmesi anlatılıyor.Yapılan heykelimsi ve abartılı anatomik değerlerin oldugu insan figürleri veriliyor resimde.
*Kadın Azize-Mahşer sahnesi bulunmaktadır. Azize'nin resimdeki rolu hesap tutuculuktur ve Tedirgindir.Gölge ışık tesirleri derin bir şekilde verilmiştir.Manyerist etkiler saçlardaki dalgalanmadta verilmiştir.
*Sevgili Aile:resmin solunda çıplak insan oratadaki kısmın solunda çocuk sağında baba ve sağ alt kısmında Anne vardır: Işıklar sert ve keskin hacim değerleri vardır.
*Alsak Rölyev: Eros Meryem ve kucağında isa.
*Izdırap çeken İnsan:Savaş esiri konuyu kapsamaktadır içsel bir ızdırabın dışa yansıması vardır ve feminen bir insan havası resimde görülmektedir.
*İsa'nın Çarmaktan İndirilişi: Meryem ve isa yine resimdeki rolleri paylaşmışlardır.Ölmüş bir insan bütün hacim değerleri verilmiştirCansız bir insan bedeni çok iyi bir şekilde verilmektedir.
*Saint Lorenzo Mezar Anıtı:Gece ve gündüz ana temadır
*Musa Heykeli: Yüzünden ifadesi anlaşılmaktadır.Heykele dinamizm katılarak hareket sağlanmıştır ve güçlü bir tanrının temsilcisi bu heykelde yansıtılmaktadır.
*Şarap Tanrısı Beküs:Kadın ve erkek aynı figürde simgelenmiştir.
*Meryem ve isa Saint Pierre Kilisesi.
*Davut Peygamber:Eller savaştaki gücün simgesi olarak büyüktür.
*Donatello'nun Davut'u ile yapılan Kıyaslama: Donatello da hatlar daha yumuşak işlenmiştir.
*Sixty ShapeL:15.yy da tamamlanmıştır 4 seneyi bulmustur bitirilmesi. Aşırı hacim değerler kullanılarak heykelimsi figürler ortaya çıkmıştır.
*İnsan'ın (Adem'in Yaratılışı):14575-1564) Hacim değerler heykelimsi figürleri ortaya çıkarmıştır. Resmin solunda Adem sağında ise Tanrı yer almaktadırAdem resminde yataylar ve dikeylerde olşan derinlik görülmektedir.Tanrı resmindnin arkasındaki örtü Beyne benzemektedir buda bunları insan beyninde oluştugunu simgelemektedir.Tüm insan kavramı,mahşer mahşer kavramı insan beyni içerisinde şekillenmektedir. Resme genel olarak bakıldıgında hareketli heyecanlı bir anlatım bulunmaktadır.Klasik dönem resim anlayışının dışına çıkıldığı manyerist bir etki vardır.kumaştaki ve saclardaki kıvrımlar bunun göstergesidir ayrıca matematiksel kalıplarda kırılmıştır.
Ara konu:Rönesans'ta Moda.

REFAELLO:
RAFAELLO USTA,klasik rönesans ressamlarındandır.Ressam Giovanni Santi2nin oğludur. 1495'te Peruggia'da Periggiano'nun atölyesine giriyor. Daha sonra Floransa Okuluna gidiyor.Daha sonra I.Dönem Çalışmaları Leonardo Ustanın etkisinde kalınarak yapılmıştır.Genellikle I.Dönem Resimlerde aynı Leonardo gibi karanlık bir arka plan kullanıp Figürleri öne çekmiştir.
Rafaelloda daha sonra Michellangelo'nun etkisi görülür.Matematiksel düzen üçgen içinde resmin kurgusu diğer iki ustada oldugu gibi Refaello'da da görülür. Örneğin ;
*Kutsal Aile Tablosu'nda bunu izliyoruz.
*Madonnası:Düşsel arka plan yer almaktadır.manyerist bir yaklaşım hukum sürmektedir resimderesimdeki bakışlar floransa okulunun etkisini gülümseme ise manyerist yaklaşımı göstermektedir.
papa II.Jullius Rafaello'yu davet ederek ona gercektende "RAFAELLO" dedirten Freski Segnatora Odasını yaptırtıyor.
*Atina Okulu Freski; Manyerist akımdan etkilenmiştir resimde hareketlilik her bireyde ayrı ayrı görülmektedir resmin ilgi noktası resmin ortasındaki Tales Ve Aristo. arka plan gözü önplana yönlendirmektedir.Detaylar fazlasıyla sergilenmiştir.Dini konudan dışarı çıkılmıştır.yunan kulturunde yetişen bilim adamları ve filozoflar bir araya getirilmiştir.Aristo nun eli bir genç insann eli gibi çizilmiştir.
***
-İslam öncesi Türk sanatı
-İslam sonrası Türk sanatı
-Cumhuriyet dönemi Türk sanatı

Anadolu kültürü Mö 800lere yaklaşan eski bir yerleşim alanıdır. Türkler buraya sonradan gelmiştir Anadolu kültürünün yerleşik düzen inden faydalanmışızdır.
Türk kültürünü aynı dönem içerisinde 3 ana gurupta inceliyoruz:
1.göçebe kültürü
2.yarı göçebe kültürü
3.yerleşik kültür.
Bu kültürler aynı süreç içerisinde görülmektedir.
Türk Kültürü’nde;
Anıtsal Mezarlar: İslam dininin hiçbir kültüründe anıtsal mezarlar görülmez.İslamiyet’ten önceki dinlere özgüdür. Bu kurgan adı verilen mezarlar ilk verilerin elde edildiği ürünlerdir. Rus Arkeolog Rudenko (1.Petro zamanı) Rusya’daki Hermitaj müzesinde sergilenmektedir.
Heykel: Türk kültüründe resim ve heykel yine İslamiyet’ten önceye dayanmaktadır.
Kitap Resmi(Minyatür): İslamiyet öncesine dayanmaktadır.
Mısırdan Yavuz kutsal emanetleri almasıyla bu inançlar bitiyor.Teokratik düzene geçiliyor Din ve devlet idaresi birleşiyor.(1516).
Şamanist Dönem:
Formların bozulduğu,deforme edildiği,ural altay kültüründe görülür. Formların bozulması bizi islam inancındaki yeniliklere götürmektedir.Arabesk doku arapların icadı değil hayvan ekolunun transformasyona uğratılıp bitkisel desenlere dönüşümüdür. Ardından bu dönemin en önemli verileri ise kale kentlerdir...
*Hamam Taşı: Stein’in bulduğu eser urartu daki figürlerde de bulunmaktadır. İki kültür arasında benzerlik bulunmaktadır.toplumsal bağların en önemli bulgusudur.
*Bronz Heykel: Kafa,kol,bacaklar dan oluşmaktadır. Stein bir bulgusudur. Bilim adamları çoğu asyalı tiplerin böyle oldugunu avrupa ırkının asyadan gittiğini savunmaktadırlar.
*Bronz Heykel:Arap kafalı,kalkeolitik çağa ait,bıyıklı 2metre boyunda vikingleri andıran semboleler taşıyan bir insan (MÖ 500-600)
*Figür: O günün dünya ulusları için önemli olan harita, Antakya yolu,hayfa limanı ve efese giden ticaret yolları görülmektedir. Mö 500
*Mitolojik Hayvan: Pacırık kurgan ından çıkan eserlerdendir(keçe). Aslanın dağ keçisine saldırması konu ediliyor.Tinsel bir yapıdadır. Bu inançalara bakılacak olursa o donemde türklerin şamanizm eğiliminde oldugu görülecektir.Doğa üstü hayvan betimlemeleri bunun kanıtırdır. Mitolojik hayvanlardaki gücü kendilerinde hissetmek istemişlerdir.Bu inanışlar islam öncesine aittir ve sonrada devam etmiştir.kök boyalarla boyanmış yer yaygısı(halı)dır.
*Kozmik yapıyı simgeleyen Keçe: desen gökyüzüne yani evrene çıkan merdivenlerin sembolüdür. Dünyanın ortak desenlerinden kozmik yapıyı anlatan bir figürdür. Tinsel bir yapıyı ifade etmektedir mö 500.
*Ölen Türk Gencinin Dövmesi: Genç yaşta ölen Türk gencinin kolundaki dövme desenler. Tinsel düşünce ön plandadır. Diğer dünyayla ilişki kurmak için yapılmıştır. İlkkez dünyada bu formları bozan,yeni bir formasyon yaratan insanlar Türklerdir.
*Madalyon: üzerinde 12 değişik mitolojik hayvan figürü olan burçlarla ilgili bronz madalyon...
*Figür: Pazarik kurganlarından çıkan ahşap bir eser. Ejderin bir atı yutuşu konu alınmıştır.ejder çin kültüründe gücü simgelemektedir daha sonrada Turk kültürüne buradan girmiştir ve 16.yyda bizlerinde sembol olarak kullandıgı bir figür olmuştur.(sultanların ellerinde ejder in kafasını tutukları figürler)...
*Altın eser: 1.petro hazineleri arasında olup Rusyanın leningrad taki hermitaj müzesinde sergilenen altından okuyla atın üzerinde insan yaban domuzunu vurması konu edilmiştir.Ağacın tepesine çıkan bir insansa olanları seyrediyor. Altay gurubu madeni eserler kategorisindendir.
*Atın terbiyecisi tarafından terbiye edilişini anlatan minyatür.(15.yy)Aslan bitkisel bir biçimde stilize edilmiştir.Arabesk kültürün ileride alt yapısını oluşturacaktır.(Aslan yılanı yutarken kıç tarafı bitkiselleşiyor ve tinsel bir anlatıma yöneliyor) Bu figür iki boyutludur üst kısımda terbiyecilik alt kısımda ise aslanın yılanı yutması konu edilmiştir)...
*Altın vazo: birinci petro hazinelerinden olan bu kırık altın vazoda 2 boyutlu anlatım vardır. Vazonun üst kısmında atın mitolojik hayvanlar tarafından parçalanması (hayali ürün),alt kısımdaysa gerçek olay yani atların yere düşmesi,yakalanması,yaban atlarının terbiye adilmesi vardır(gerçek ürün).

*Figür:Şehir.mö6-7yy Türk Kenti. Eski ipek yolu üzerinde kale ile surlarıyla örülmüş etrafı duvarlarla çevrili kerpiç malzemeli kalekent.malzeme pişirilmeyip kalıba dökülmüş ve samanla karıştırılmış çamur uygulanmıştır.

*Yarı Kale Figürü: Türkler yerleşik düzendeki oturdukları kale(plan gibi) yeniden çizilmiş.Yüksek surlarla çevrilmiş etrafında hendek ve su bulunan bir yapıdır. Feodal düzenin en önemli şatolarındandır iç kalesi bulunmakta ve oradada yönetici oturmaktadır.

*Sırdaberk Kalesi: Yarı göçebelik vardır. Kale kentin yanına çadırlar koyulmuştur sonra etrafı surlarla çevrilip kalenin içine alınmıştır(Bileziği andırmaktadır yapı).
Fresko: Duvar resim tekniğidir. Batı freskiyle doğu freski birbirinden ayrılır. Leonardo usta son akşam yemeğinde doğu freskinin tempara tekniğini kullanmıştır.Doğuda tempara tekniği kullanılır. Boyaların içine yumurta akı konularak sıvanmış yüzeye uygulanan bir tekniktir.Doğu freski betimsel görsel olarak algılandığında 2 boyutlu çok renkli ve dini temalı resimler olduğu görülür.Konu budizm dir ve Buda nın hayatıyla ilgili konuları içerir.Bu resimler batılı formları etkiler(Picasso vs...) Doğu resimlerinden etkilenen batılı Ressamlar vardır.Bunlar Nokta çalışması olarak yapmışlardır.

*Buda’nın Duvar Freski: Başında genelde nare olmasına regmen bu freskte yoktur.Kulaklar aşağıya kadar uzatılmıştır.Buda burjuva ailesinin çocuğuydu mö400 de yaşamıştı. Gerçek insan olmayı aramıştır. Budizmin konuları vardır.Nirvana ya giden yolda ilerleyen buda nın öğütlerine uyulmamıştır. Buda yı tanrı haline getirmişlerdir.Kendine tapılmaktan çok çok kendinin yolunda ilerlenmesini istemiştir.Budizm felsefesinde tanrıya ermek tanrı olmak gerceği vardır.Orta çağda mevlevilerde buna inanmıştır...

*Duvar Freski:İpek yolu üzerinde kentkızıl’da bulunan bir duvar freski.Çalgıcılar uzak doğu resmini etkiler.2 boyutlu yoldan gelip gecen tüccar tpleri vardır. O gunun giyiniş tarzı,pabuçları,kulağa takılan küpeler,nefesli çalgılar var.gizli bir erotizm yer alır ve raks eden biri ve müziğin coşkusuyla kendinden gecmiş tipler vardır...

*Duvar Freski: 8.yy a ait prensesler in yüzleri Budadan etkilenmiştir.Şiş yanaklı ,küçük dudaklı,islam sonrasınıda da Türk islam kültürü insan tiplemelerinde de devam ettiği görülüyor.Hepsi Genelde çoğu birbirine benzemektedir bu dinle ilgili resimlerde buda yı andırıyor...

*8.yy kahverengi Tipleme çok etkileyici siyahi bir köle anlatılmış.isyan eden gözlerinden ateş çıkan yumruğu sıkılmış.Türk kültür tarihi açısından önemlidir.Batıyı etkilemiştir.İnsan figürü budizm içinde Türk halklarının gerçekçi figürler yaptıklarını görüyoruz.Zenci köle öfkeli bir insan.(Yukarıya bakıyor).

*Masklar: Tiyatro oyunlarında; şamanizmi içeren oyunlarda kullanılmış film maskları,seramikten yapılmış arkası boş insan yüzlerine geçirip oyundaki tipler aksettiriliyor(8-9.yy)

*Hamal Figürü: Kum taşından yapılmış,budizm döneminde Türk kültürlerine ait heykel.Başarılı bir estetik anlayışı olan budizme ait asya halklarına ait kültürün bir örneği...

*Buda Figürü: Yıkanıp uzanıyor,temizleniyorlar,inançlara eğilirler.insanların böylelikle arındıkları düşünülüyordu.

*(Sınav Sorusu) Buda’ya ait Fresko: Budanın cinsiyeti belli değildir. Hem kadındır hem erkektir. Türk kültürüne ait bir fresktir. Bazelikal duvar freski 9-10.yy aittir.Bazelikteki mabedin içerisindedir.Mitolojik unsurlar vardır. Kutsal dağlar ve ortasında göl vardır. Çin ve japon mitolojisinden gelmiştir. Mevsimler anlatılmaktadır.Ejder ha yer almaktadır. Türk kültüründe 16.yy a kadara gelmektedir. Suya dalıp figürün kanatlı ejderhaya dönüşmesi(başka bir hayvana dönüşmesi) mevsimin kışa dönüşünü stilize ediyor böylelikle ejderha inanca göre:mevsimlere dönüşmüş oluyor. Kanatlar daha sonra islam kültüründe Arabeskleri oluşturan resimlerin prototipleridir. Gölün dalgaları daireler halinde başlıyor,gölün dalgaları Türk islam kültüründe desen tarihinin ilk örneklerindendir.5.yy dan 17.yy a kadar süren serüveni islam sonrasındada görüyoruz. Bezek mabedine ait olan ve 9-10.yy’lar arasında mevsimlerdeki dönüşümü anlatan ejderhalı bir freskodur.

*(Sınav Sorusu):9.yy gercek hayatı terkediş anlatılıyor.Ata binip kutsanma hareketini yapıyor atın üzerinde Buda betimlemesi mevcuttur. Daha sonra Türk Kültüründe At üzerinde Türk sultanlarının Betimlemelerine dönüşecektir bu örnek...
ERKEN İSLAM DÖNEMİ:

*Figür: ilk islam yazısı, arap yazısı ile ibran_fenike alfabesinden etkilenerek yazılmıştır.Sembollerle ifade edilmiştir.

*İlk İslam Paraları: gümüş,altın ve bronz paralardır.Paraların üzerinde resimler vardır.

*Erken islam dönemine ait saray: Arap halifelerine ait,yunan-hellenistik roma-bizans kültürünün etkilerini görebiliyoruz(7-8.yy)

*Geyikli Saray Havuzu: döneme ait hellenistik kültürün etkilerinin oldugu erken islam dönemi saray havuzu.(7-8.yy)

*Erken İslam Dönemi Heykeli: Halife nin sarayında islam anlayışının farklı olduğunu gösteriyor.(Çıplak Kadın Heykeli).

*Figür:Üçgen içinden erken islam dönemine ait sarayda o yörelerde yaşamış olan tüm kültürlerin bir araya getirildiğini görüyoruz. Akantus yapraklarından yapılmış(enginar yaprağı).Hellenistik roma bizans kültüründe kullanılmış oyma süslemesidir.süslemede sisemtri esastır süslemenin ortasında bir taş bulunmaktadır bu taştan Aslanlar su içmektedirler hayat ağacını simgelemektedir bu da sonsuzluk anlaysını akıllara getirmektedir. Sasani kültüründe(Ateşetapanlar)ki etkilerde görülmektedir.Dallar üzüm yaprakları hellenistik hristiyan inancıyla ilgilidir. Taşa oyulmuş süslemedir ve çevre kültürlerin ,Akdeniz kültürünün etkisinde kalınarak oluşturulmuştur.

[İslam Kültürünü yayan Arap Toplumudur.Kendine özgü kültürü sınırlı ölçüdedir. Karakeçe(Göçebe)kültürü mevcuttur.İslam kültürü gittiği yayıldığı yerlerin kültürüyle özleşerek yeni bir islam kültürünü oluşturmuştur.Müslüman kültürünü oluşturan Arapların kendine has sanatları yoktur.

*Figür:10.yy Fildişi kutu. İslam dönemine ait olduğunu kitabeden anlıyoruz.Aşağısında dilimli kemerler içinde görsel söylevler bulunmaktadır.Rölyef oyularak yapılmıştır.Diz çökmüş ve saz çalan figürler bir düğün törenini anlatmaktadır.Çeyiz kutusu olarak kullanılmaktadır. İçi kıymetli taşlarla doldurulmuştur.Figürde bir elinde başak,bir elinde kase tutan bir tip bulunmaktadır.başak iktidarın dilini dili ve bundan sonraki hayatın bereketli olacağının simgesidir. Tanrının hizmetinde olan bir imparatorluktur(osmanlı imp.) mülkiyet kavramı yoktur,herşey tanrınındır. Figürde Kadının elinde yelpaze bulunmaktadır.

*10.yy’a ait Bronz Kuş: Mekanik metal oyuncaklarındandır ve dünyada araplar tarafından yapılmıştır. Başı horoz gövdesi at,kanatları kartal kanadıdır. İslam içerisinde mitolojinin bir örneği olarak görüyoruz ve eski mısır-uzak doğu inançlarının da etkileşimini göler önüne sermektedir.

*9.yy’a ait halifenin horoz şeklindeki su ibriği

*Figür:(Şam Ulu Camîî) İslamın mimari bir tipolojisi bulunmamaktadır. Çünkü islam araplarının kentsel yaşamı yoktur.Bizanstan kalma mabedleri,kiliseleri, camiye çevirmişlerdir. 8.yy’ın başlarında en erken islam mimarisi “ŞAM ULU CAMÎΔ Yunan mimarisinin etkisiyle oluşturulmuştur.Var olan Nefler transet yapının kutsal alanı mihraba götürüyor. Orta çağ çan kulelerini andıran bir mimariye sahiptir.Minarelerden orijinal olanı sağdakidir.

*Mescid-i Aksa : Süleyman mabedinin(Salaman) üzerine kurulmuştur.Tüt sahra olup tam bir caii değildir. Kubbenin tam altında kutsal kaya vardır.Bu kaya hristiyan,Müslüman, ve yahudiler tarafından kutsaldır.Merkezi oktagon planlı bir yapıdır Altıgen şema olarak oluşturulan bir yapıdır. Mekkeye karşı yeni ibadet yeri olarak yapılmıştır,mozaiklerle kaplıdır. Kanuni sultan süleyman han Mimar sinanı göndermiş ve 16.yy da iznik çinileriyle rostore ettirmiştir.

*Kutsal Kaya: sütünlarla oluşturulmuş mekanın ortasında kutsal bir kaya görüntüsü vardır.

*Çini motiflerinin yer aldığı erken islam dönemine ait duvar mozaiği.

*Mescid-i Aksa : Mihrap kısmı, Türk islam mimarisinde geleneksel mihrap önü kubbesi 16.yy’a kadar bu şekilde gelmiştir.

*Mecid-i Aksa: Yapının pencere kanadı: kemerlerle oyulmuş,hayat ağacı dolanarak yukarıya çıkmaktadır.Erken islam dönemi desenidir. 17.yy da Barok mimarisinin oluşmasına neden olan kıvrımsal hareketlerdir.Roma Etkisi görülmektedir. Hayat ağacından çıkan sitilize edilmiş desenler yer almaktadır.

*Not: İspanya da İslam kültürü,yayılmış endülüs emevi devletinde de aynı hareketi görüyoruz.ekol olarak aynı şeyler yapılmıştır

*Sınav Sorusu:(Samara Ulu Camîî) Türklerin ilk olarak garnizon kenti olarak kullandıkları samara’dan bir görünüm, Ulu cami ve ortada bir havuz ve avlu.
Kent daha sonra bir kültür kentine dönüştürülüyor çok büyük bir kent olan Samara 1920’den beri Alman Ernest Helvent tarafındn kazılıp incelenektedir.
*Minare: Samara ulu cami’nin minaresi dünyanın en uzun minaresidir ve aşağıdan yukarıya kalınlaşan (pastayı andırıyor) bir yapısı vardır.

*Duvar Freski: Bir Türk Hakanının sarayının duvarlarının fresklerle süslenmiş oldugunu görmekteyiz. 9 yy’da Raks eden kadınlar içki dağıtan kızlar ellerinde cam bardakları var buna ragmen formlar tam bir kadın biçimini yansıtmıyor.Dümdüz ve kadınsallık çok az. Zenne tiplerinin ilk prototipleridir.
*Sınav Sorusu: ( Hakan Sarayı-Samara) İç dekorasyonda malzemeleri alçı ve mermer tozu karıştırılarak duvar dökümlerinin negatifi nin elde edilmesiyle oluşan duvar tipidir. Kartonpiyer(Alçıpan gibi) Çok önemlidir. Mimar dekorasyonda türkler tarafından kullanılan negatif kalıplar ve pozitif kalıplar kullanıyor ve bunları duvara yapıştırıyor. Desenler Türkler Tarafından dokunan halı desenleri gibidir. Duvara yapıştırılan kartonpiyer çok önemlidir.

*Hakan Sarayı 9.yy : Samaradaki sarayın pencere kanadı ahşap olarak monte edilmiştir. Türk halkına ait at figürü bulunmaktadır. Gövde aşağı doğru indiğinde bitkisel bir form kazanıyor. Nesnenin diğer nesneye(organikleşemsi,bitkiselleşmesi)dönmesidir. Arabesk denen dengeler meydana geliyor.Arabesk hayvansal desenlerin bitkisel desenlere dönüştürülmesiyle elde edilen desenlerdir.Arap islam kültürü Türk islam kültürüne çok şey borçludur.

*10.yy Oyma Ahşap Bağ bozumu sahnesi:Ahşap pencerede yunan hellenistik dönemi etkileri bulunmaktadır. Oyma üzerinde, üzüm toplayıp bunları taşıyan,ney ve ud çalan,aslan avlayan insanların figürativ betimlemeleri bulunmaktadır.
*10.yy Bizan Oyması: Kumaş desenleri gibi olan oyma desenleri bizans etkilerini taşımaktadır.

*Laşkeri Bazar Saray Plan Şeması: (Afganistan,gazneliler zamanı 10.yy)
Avlulu 4 ayvanlı plan şemasıdır. Son derece sosyal ve toplumsal yaşamın devam etmesi için evlerişli bir plan uygulanışıdır.Geniş halk kitlelerine ve topluluklarının birarada bulunmasını sağlayan avludur.Kendi birimlerine rahatlıkla girebilmeyi amaçlamaktadır. Bu plan şemması daha sonra eğitim ve dini yapılarda kullanılmıştır.

*Orta Doğu-İran 4 ayvanlı ve Havuzlu yapı: Ayvanlardan biri görülmektedir avlunun ortasında havuz bulunmaktadır.

*Figür:Leşkeri bazar sarayında sütün üzerinde buda ya benzeyen bir figür bulunmaktadır buradan türkleirn islam öncesi türk tekniğini islamiyetten sonrada devam ettirdiklerini görmekteyiz.

*Gazneli 3.Sultan Mesut Anıtı: Yivli bir yıldızı andıran kuşaklardan meydana gelen bu anıtta her kuşağı farklı desenler + - sonsuza giden geometrik şekiler vardır.Malzeme tuğladır.Yazılar çiçekli kürfi yazıyla yazılmıştır.

*Samanoğlu İsmail Bey Anıtsal Mezarı:Malzeme tuğladır. Sepet örtü sistemi kullanılmıştır. Türk mimarisindeki sivri kemerler görülür. Üst kısımadki pencereler altın oran hesabıyla ilgilidir. Sütunlar yerden yukarıya doğru incelmektedir ve ağırlık kuleleri kullanılmıştır. 4 giriş kapısı yer almaktadır.3 kısımdan oluşmuştur: toprak altında kalan mumyalık,gövde ve üst örtü.Sivri kemerler mimari çizgide göze çapan bir özelliktir.Buradaki sivri kemerler ilerde avrupa gotik kültürüne etki edecektir.Süslemelerde roma kültürünün etkileri gözlemlenmektedir.

*Karahanlılar Dönemi(10.yy) Di Garon Camîî: Mimar Sinan’ın eserlerine ön ayak olan anahtar planlı merkezi bir yapıdır.yapıda simetrik öğeler esastır.4tane ana taşıyıcı kubbeden oluşmaktadır.
*Karahanlılar Dönemine ait Anıtsal Giriş Kapısı: Ana taç kapı,anıtsal iriş kapısı fikri 19.yy’a kadar bizi getiriyor.özellikle üniversite binalarında küçük kemerlerle giriliyor çerçeve içine alınıyor daha sonra büyük kapı çerçeve içine alınıyor.

*Büyük Selçuklu Dönemi İsfihan Ulu Camii: Avlulu 4 eyvanlı plan şeması; Mihrap önü kubbesi uygulanmıştır ortada havuz bulunmaktadır.Bunlar estetik amaçlı olarak konulmuştur.

*Radkan Kümbeti: Yivli gövde külah şeklinde büyük selçuklulara özgü bir tarzda inşaa edilmiştir. Merkezi kubbe 10.yy’dan itibaren Türk sanat tarihinde yavaş yavaş oturmaya başlamıştır. Tabanda çokgen şemanın üst örtüsünün oluşumu;üzeri çokgen prizmatik bir şemayla ötrülmesi dikkati çeken bir özelliktir.12.yy a ait bir yapıdır malzeme olarak tuğla kullanılmıştır yapının alt kısmında mumyalık bölümü vardır.
[Bu tanım içinde Hocanın turk sanatında kubbeler şemasındaki bilgilerde yer almaktadır dikkatinize]

*Karagan İkiz Kümbetleri-İran 12.yy : 1yy dan 12.yy’a kadar büyük selçukluların siyasi birliklerinin egemenliği altında olduğundan Türklere ait olduğu belirtiliyor. İkiz külah kubbelerden eser yoktur.Buna rağmen 2.kubbe ayaktadır.Kaya toprak kahverengisi renginde bir malzemedir.
Altıgen yüzeylerin her birinde değişik süsleme öğeleri mevcuttur bunlar +,- sonsuza giden süslemelerdir.
6gen yüzeyleri birbirinden ayıran aşağıdan yukarıya daralan payandalar konulmuştur. Boşlukların yapılması kubbenin ağırlığını indirgemek içindir.

*Kümbet-i Kabut: Anıtsal giriş kapısıdır.İçine renk girilmiştir.Renk buyuk ölçüde Turkuazı yansıtıyor.Anıtsal giriş kapısı ve içine hareketli ve renkli bir anıtsal yapının oluştugunu görüyoruz.Turkuaz rengi mozaik işlemeler kullanılmıştır.Bunlar dağınık halde olmayıp + - sonsuza giden estetik değerler taşımaktadır.Altıgen prizmatik bir kulah yapısındadır. Kasnak kumı bariz bir şekilde ortaya çıkmış ve kenara taşmıştır. 6gen geçiş bölgesi vardır.

*Seramik Tabak: Karı koca figürleri bulunmaktadır üzerinde eve burjuva için yapılmış bir eserdir. Doğumdan sonra sultan ve karısının seramik ustasına verdiği pozdur.Başında mavi kurdele var erkekse mutlu oldugu için lLir çalıyor,sultan eşinin ona erkek bir çocuk verdiği için çok mutlu.Saçları uzatma geleneğinin o dönemdede oldugu görülmekteir.Bundan dolayı uzun kıyafetler unisextir.Madalyonlu saray kıyafetleridir. Bir yıldızdan çıkan + - sonsuza giden kumaş desenleri tesadüfen ortaya çıkmamıştır ve o donemin modası olarak da kullanılmıştır.

*Hükümdar ve Mahiyetinin konu alındığı Seramik Tabak:

*12.yy Bronz Aynanın arka tarafı:Selçuklu dönemi sembollerle anlatılmaktadır pek çok sözün bir araya gelip sembollerle birleştiği görülmektedir.Çift başlı kartal siyasi otoriteyi simgelemektedir,7 siyasi bilge kişi o zamanın danışma kurulunu,12 burç ise hadiselerin 12 ay içerisinde oldugunu simgelemektedir.Her burcun kendine göre bir anlamı vardır.Bütün burçlar sembolize edilmiş bu süreçtede siyasi güçle ilişkilendirilmiştir.

*İki boyutlu Resimsel çalışma: Seramik tabak üzerinde 2 saray avcısının ava giderkenki izlenimi.Av köpeği dalmaçyalı.İslam öncesi ve sonrası türk insanı köpeği çok seviyor saray insanı zerafeti ellerinde göstermiştir parmaklar zariftir.

*Savaş Sahnesi: İki boyutlu resimsel özellik tasıyan bir çalışmadır.Büyük selçukluların başka bir devletle yaptığı savaşı konu alır. Düşmanlar çıplak olarak betimlenmiştir bunun nedeni düşmanı aşağılamadır.

*Seramik: Halk hikayesicisinin görsel biçimde seramik ressamları tarafından uygulanması verilmiştir eserde. Karı koca arasındaki çekişme betimlenmiştir.

*Bronzdan Yapılmış Hermitaj müzesinde sergilenen içine yağ konulup, fitil yardımıyla ateşlenen aydınlatma elemanı olarak kullanılan 12.yy Lambası.

*12.yy’a ait Büyük selçuklu Arslanı(Leone): Mitolojik bir başa sahip aslan formunda lambadır.Bronzdan yapılmıştır.Aydınlatma aracı olarak kullanılmaktadır.Zengin sultanların evlerinde kullanılmaktaydı.

*Diyarbakır Kalesi: 10.yy da inşaa edilmiştir. Dünyanın en büyük kale şehridir.
Ms 10.yy da Artuk oğulları Güneydoğu Anadoluyu Türk Topraklarına katmıştır.Feodal bir devlet kurmuşlardır.Türk Artuklu Devleti (B.Selç.Ait)Artukoğulları bu kaleyi 10.yy da Bizanslılardan almıştır.
Malzeme sert siyah kesme diyarbakır taşından yapılmıştır.Burçlarla dünlenmiştir.Kale Artuklular tarafından restore edilmiştir(BKZ Örnek Rölyev).

*Diyarbakır Uluğ Camîî: Üçgen alınlıklı stilin olmasına rağmen 3 pencereli alınlık eklenmiştir.Devşirme malzemeler kullanılmıştır.Alında 3 yapraklı sütunlar mevcuttur,Roma döneminden kalma silmeler görülmektedir.Devşirme malzemeyi kendi ürettiği malzemeyle birlikte kullanmıştır.

*Figür: Antik sütun başlığı külfi(Kûfî) yazıyla yazılmış.Antik yapılardan getirdiği parçalarla anadolu sentezini oluşturmuştur.

*Figür:Yapının içi ana direkler ve kemerlerle oluşturulmuştur.Yapının içinde nefler bulunmaktadır.Tavan düzdür. Tavan ahşaptır ve içten düz dışarıdan ise meyillidir.
*Kemer Sistemi:Üsten basılmış at nalı şeklinde kemerlerdir.14.yy da çeşitli aşamalar geçirip bursa ya gelerek Burada bursa kemeri diye anılacaktır ilerki yıllarda...

*Giriş kapısında Bizans(Hristiyan) ikonografyasına ait lento üzerine örnekler...
*Gamalı Haç
*Kitabe:Kalenin üzerindeki burçlarda bu kale Artukoğulları tarafından yeniden restore edilmiştir diye yazan ve sembollerle anlatılan kitabenin ortasında kanatlı arslan,çift başlı kartal vardır bunlar Anadolu Türklerinin sembolleridir ve güç+iktidarı simgelemektedir.(Anadolu Türk selçuklu imp.)

*Figür:Artukluların yaptığı Diyarbakır ulu camii 3 nef ortada transet ve buyuk avlu ile oluşturulmuştur. Yamukluk yapının önünden geçen caddeye göre uydurmak için simetriden vazgecilip yapılmıştır.

*Figür:Mezhep ayrılıkları yapıda görülmektedir sağda şafiler solda Süniler ibadet etmektedir
*Figür:Caminin Avlusu ve Şadırvan:Şadırvanlar yıldız kubbe şeklindedir.
*Zamanı gösteren Güneş saatinin kadranı

Anadolu Selçuklu 13.YY Mimarisi
1)Dini yapılar
a)Anıtsal Mezarlar
b)Camîîler
2)Sivil Yapılar
a)Üniversiteler(Medreseler)
b)Hastahaneler

*Mumine Hatun Kümbeti: Van-Ahlat ta bulunmaktadır. Ana gövdede çokgen bir plan seçilip prizmatik bir kubbe kullanılmış ve masif görünüşü ortadan kaldırmak için yüzey uzunluklarını insani boyutlara indirmiştir.Malzeme Taştır.Bursa kemeri kullanılmıştır yapıda,esteik kaygılardan dolayı yapıya nişler açılmışır,Çatı bloklar halindeki taşların üst üste getirilmesiyle yapılmıştır.Ana gövdede göstermelik bir lahit vardır altındaysa mumya odası bulunmaktadır.

*Kayseri Kümbeti: Farklı bir ikonografyayla karşı karşıya kaldığımız yapıda hayat ağacı ve üzerine kartal motifleri eklenmiştir.kartal siyasi gücü,hayat ağacı ise sonsuzluğu ifade etmektedir.yapı mumine hatunla aynı özellikleri göstermektedir mimari olarak.

*Erzurum Çifte Minareli Medrese: Simetrik bir girişe sahiptir. Ana kapı öne çıkmıştır. Bütün birimler havuzun ve avlunun etrafında oluşmuştur.Birimler iki katlıdır.
*Sınav Sorusu(Erzurum çifte Minareli medrese AnaTaç(Taç Kapı): Simetrik bir girişi vardır.Ana kapı öne çıkmıştır.Serbest anlatımlı taş süslemeleri bulunmaktadır.Sivri Kemer esas alınmıştır.Mozaik ve çinilerle süslendirilmiştir.
Minareler yivli bir şekilde yukarıdan aşağıya inmektedir. Cepheye hareket kazandıran renk Turkuazdır.Dönemin sonsuza kadar devam edeceği sembollerle anlatılmıştır...
*Sivas Divriği Ulu Camîî ve Hastahanesi: Yüzey elemanları taşla kaplıdır.Anadolunun taş işçiliği burada ortaya konumuştur.Bütün bina tonozlarla örtülmüştür.
*Tavan Detayı: Everensel bir dilin kullanıldıgı göze çarpmaktadır. Tavandaki Gamalı haç işareti + - sonsuzu ifade etmektedir.Evrensel bir söylevin yer aldığı güçlü bir felsefeyi taşır.
*Sivas Çifte Minareli Medrese: ikiz yivli kubbelerden oluşan bir yapıdır. Sütunlarında Selçuklu simgesi olan çift başlı kartal ve avcı doğan kuşu betimlenmiştir.
***

Mobilya Tarihi